Zekat ve fitre kimlere verilir, kimlere verilmez?

Bilindiği üzere yüce İslam, Müslüman’ı bencillikten korumuş, egoistlikten muhafaza etmiştir.

Bu sebeple İslam’la ilgisi olmayanlar, sadece kendi menfaatlerini düşünebilirler, kendilerini kurtardıktan sonra başkalarının sıkıntısını hesaba katmayabilirler. Hatta ‘altta kalanın canı çıksın’ diyerek çevrelerine ilgisiz de kalabilirler. Ama Müslüman böyle diyemez ve çevresine böyle ilgisiz kalamaz. İman ettiği İslam ona mükellefiyetler yükler ve buyurur ki:

- Senin ekonomik durumun iyidir. Dinen zengin sayılmaktasın. Öyle ise servetinin kırkta birini ayıracak, çevrende gördüğün ihtiyaç sahiplerine Allah’ın emri olarak vereceksin. Hem öylesine vereceksin ki, verdiğin için minnet etmek şöyle dursun, onlar aldığı için minnet duyacaksın, seni borçtan kurtardıkları için teşekkür etme ihtiyacı hissedeceksin. Evet, İslam, Müslüman’ı böylesine çevresine ilgi gösteren sosyal insan haline getirir.

İslam’ın Müslüman’a yüklediği bu yardım yükümlülüğü bilhassa Ramazan ayında daha çok gündeme gelmektedir. Zenginler bu ayda servetlerini hesap ederler, zenginlik sınırına ulaşmışlarsa kırkta birini ayırıp ihtiyaç sahibi din kardeşlerine verme mutluluğu yaşarlar.

Ayrıca aile bireylerinin fitresini de hesap ederler. Her bir aile ferdi adına bir fitre vermeyi yaratılış sadakası olarak borç bilirler.

Ancak, bu yardımda dikkat edecekleri hususlar vardır. Çevresindeki ihtiyaç sahiplerinden kimileri yakın akraba, kimileri de uzak akraba, konu komşu olabilirler. Bunları ayırmaya ise ihtiyaç vardır. Çünkü yakın akrabaya zekat, fitre verilmez. Verirse zekat, fitresini sanki bir cebinden çıkarıp öbür cebine koymuş gibi bir cimrilik olur. Vermemiş durumuna düşer. Öyle yanılgıya düşmemek için kimlere zekat, fitre verilip, kimlere verilmeyeceğini bilmesi gerekir.

Nitekim zekat ve fitre, sayacağımız şu yakınlara verilmez. Zira bunlar kendisinin çok yakınlarıdır. Bunlar zekatla, fitreyle değil de servetin kendisiyle desteklenmeli, kendisinden bir parça olarak kabul edilmelidir. Bunları da şöyle sıralamak mümkündür:

- Anneye, babaya, nineye, dedeye, oğullara, kızlara, bunların çocukları olan torunlara zekat, fitre verilmez. Bunlar zekatla, fitreyle değil, servetin kendisiyle korumaya alınmalılar...

Bunların dışında zekat ve fitre verilecek akrabalarla, konu komşuları da şöyle sıralamak mümkündür:

- Evlenerek başka aileye karışmış kız kardeşlere, ayrılmış oğlan kardeşlere, bunların çocuklarına, yani yeğenlere, amcalara, dayılara, bunların çocuklarına, hala ve teyzelere, kayınvalideye, kayınpedere, damada, geline ve akraba olmayan diğer ihtiyaç sahipleri konu komşuya, bakıma muhtaç öğrencilere ve onların masraflarını üstlenen vekillerine yardım eli uzatılır, zekat ve fitreyle desteklenir...

Hatta zekat ve fitre vermede ihtiyaç sahibi yakınlarımız, en ön sırada yerlerini alırlar. Bir de servetin kazanıldığı muhitin muhtaçları öne geçerler.

Bu itibarla, bulunulan yerdeki yoksullar beklenti içinde iken başka yerlere göndermek (caiz olsa da) kırılmalara sebep olacağından münasip görülmez.

Öyle ise beklenti içindekilerin ihtiyaçları bir ölçüde karşılandıktan sonra çok münasip görülen uzaklara da gönderilmelidir. Yeter ki gönderilen bu kimseler tam ihtiyaç sahibi olsunlar. Bayramdan önce ellerine geçerek ihtiyaçlarını karşılasınlar, bayramın mutluluğunu birlikte yaşama imkanına kavuşsunlar. İçimizde üzgünler, dargınlar, kırgınlar kalmasın. Yardımların hikmeti de budur zaten. Hep birlikte bayram yapmak. Bol imkanla bayram sevincini yaşarken kısıtlı imkanla bayramın üzüntüsünü duyanlar sevinç ortaklığını duyamazlar. Halbuki bizler gülersek birlikte güler, ağlarsak birlikte ağlarız... Çünkü biz Müslüman’ız... Bunun için malımızın kırkta birini severek veririz. Bunun için aile fertlerimizin her biri adına yaratılış borcumuz olan fitremizi ihmal etmeden takdim ederiz... Birbirimizi düşündüğümüzü lafla değil, yardımlarımızla da ispatlamış oluruz...

AHMED ŞAHİN
Zaman
10.10.2006

Zekat ve Fitre(Ahmet Şahin)

Zekat ve fitre kimlere verilir, kimlere verilmez?