1. soru:

Bayramdan önce ihtiyaç sahibi kardeşlerimize zekat haklarını hemen vermek istiyorum. Ancak ne kadar paraya ne kadar zekat vermek gerekiyor net olarak bilemiyorum.

2. soru:

Elimde bir miktar param var ama bununla ev ve araba gibi ihtiyaçlarımı almak istiyorum. Temel ihtiyaçları almak için beklettiğim bu paranın da zekatını vermem gerekir mi?

3. soru:

Zekat verirken temlik şartını ileriye sürenler, alacaktaki para zekata sayılmaz, borçlu önce para bulup borcunu ödemeli, sonra siz ona zekatınızı vermelisiniz, diyerek işi zorlaştırıyorlar. Yoksuldaki alacağı zekata saymanın yoksulu zora sokmayan kolay yanı yok mu?

1. soru: Bayramdan önce ihtiyaç sahibi kardeşlerimize zekat haklarını hemen vermek istiyorum. Ancak ne kadar paraya ne kadar zekat vermek gerekiyor net olarak bilemiyorum. Bu konuda bilgi verirseniz zekat borcumu tespit ederek ihtiyaç sahiplerine haklarını hemen ödeyeceğim;

Cevap: Zekatın hesabı çok kolay. Yeter ki yoksulun malınızın içindeki hakkını vermenin sorumluluğunu olanca derinliğiyle hissedin ve: 'Rabb'ime şükürler olsun bana da zekat verme mutluluğu nasip etti.' diyerek zekat verme mutluluğunu yaşamaya hazır olun.

Ne kadar paraya ne kadar zekat vermek gerektiği konusunda zihinleri karıştıracak ayrıntıya girmeden kısaca şöyle bir tespit yapabiliriz:

- Zekat zenginliğinin alt sınırı (ihtiyaç fazlası olarak bekleyen) 2.500 liradan başlar. İhtiyaçtan fazla iki bin beş yüz lirası bekleyen kimse, zekat zengini sayılır. Her bin liraya 25 lira zekat vermek suretiyle yoksula yardım etme mutluluğunu yaşayabilir.

Ticaretle uğraşanlar için konuyu şöyle de ifade edebiliriz:

- Zekat vereceğiniz sırada kasanızda mevcut olan paranızı tespit edin, varsa vitrindeki ticaret malınızın alış değerini de bu mevcuda ilave edin, ayrıca sene içinde alacağınız varsa onu da ekleyin, borcunuz varsa onu da mevcuttan çıkarın, kalan yekunun her bin lirasına 25 lira zekat takdir etmek suretiyle çevrenizdeki yoksula hakkını verip yardım etme mutluluğunu siz de yaşayın.

Zekatın başlangıcını teşkil eden taban ölçü budur.

2. soru: Elimde bir miktar param var ama bununla ev ve araba gibi ihtiyaçlarımı almak istiyorum. Temel ihtiyaçları almak için beklettiğim bu paranın da zekatını vermem gerekir mi?

Cevap: Bir görüşe göre, beklettiğiniz parayı ya almak istediğiniz ihtiyaca harcayacaksınız yahut da zekat zamanında elinizde bekliyorsa zekatını vereceksiniz. Bir diğer görüşe göre ise bu para ihtiyaç almak için beklediğinden dolayı zekatını verme mecburiyeti yoktur.. Ama verirseniz daha emniyetlisini yapmış olursunuz.

3. soru: Zekat verirken temlik şartını ileriye sürenler, alacaktaki para zekata sayılmaz, borçlu önce para bulup borcunu ödemeli, sonra siz ona zekatınızı vermelisiniz, diyerek işi zorlaştırıyorlar. Yoksuldaki alacağı zekata saymanın yoksulu zora sokmayan kolay yanı yok mu?

Cevap: Diyanet ilmihalinde borçlunun lehine olanı tercih etmenin uygun olacağı ifade edilerek, borçluya, 'Alacağımı zekata sayarak borcunu sildim, rahat et.' demenin yeterli olacağı görüşü ifade edilmiştir. Temliki geniş manada anlayan bu hükmü ben de uygun bulmaktayım. İsteyenler borcunu ödeyemeyen yoksula, 'Alacağımı zekata saydım, rahat et.' diyerek borçluyu incitmeden borç yükünden kurtarmayı tercih edebilirler.
 

Zekat ve Fitre kime verilir?

1. soru: Zekat ve fitrenin yoksula ödememiz gereken borçlarımız olduğunu biliyoruz. Ancak yakın akrabalara zekat, fitre verilmez diye bir hüküm olduğunu da biliyoruz. Bu konularda bilgi verebilir misiniz? Yakın akrabalardan kimlere zekat fitre verilmez, kimlere verilir?

Cevap: Anneye, babaya, dedeye, nineye; oğula, kıza, bunların çocukları olan torunlara zekat, fitre verilmez.

Çünkü bunlar bir bakıma soframızın ortaklarıdırlar. Bunlara zekatla, fitreyle değil de servetin kendisiyle bakılır, korumaya alınır, yabancı muamelesine maruz bırakılmaktan kaçınılır. Bunların dışında zekat ve fitre verilecek yakınları da şöyle sıralamak mümkündür:

-Evlenip başka aileye karışmış ihtiyaç sahibi kız kardeşe, ayrı ev kurmuş oğlan kardeşe, bunların çocukları olan yeğenlere, kayınpedere, kayınvalideye, ihtiyaç ciddi ise damada, geline, halaya, teyzeye, dayıya, diğer akraba ve komşulara. Bilhassa yoksul öğrencilere, onların adına zekat ve fitre alan vekillerine zekat ve fitre verilerek yardımı geniş alana yaymaya gayret edilir.

2. soru: Bu seneki zekatımı verirken çok ihtiyaç sahibi olan birine gelecek senenin muhtemel zekatını da şimdiden verebilir miyim?

Cevap: Evet, verebilirsiniz. Gelecek sene de bu miktarı zekatınızdan düşebilirsiniz.

3. soru: Zekat verirken kalpteki niyet yeterli midir? Yoksa dilimizle de alana söylemek gerekli mi?

Cevap: - Kalpteki niyet yeterlidir. Dille söyleme mecburiyeti yoktur. Verilen kimseyi incitmeden söylenebilecek münasip bir sözle verilebilir.

4. soru: Bir işyerine ortağım. Hisse senetlerim var. Zekatımı nasıl vereceğim?

Cevap: Ortaklar kendi hisselerine ait olan miktarın zekatlarını kendi başlarına hesap edip verirler. Herkes kendi hissesinin sorumlusudur çünkü.

5. soru: Dükkanımdaki malın zekatını verirken alış fiyatını mı, yoksa satış fiyatını mı esas alacağım? Tümünden mi yoksa sadece kazancından mı zekat vereceğim?

Cevap: Malın alış değerinden zekatını hesap edebilirsin, ayrıca kazancından değil tümünden zekat vereceksin.

6. soru: Ticaret için değil de binme ihtiyacım için aldığım arabam var. Ayrıca oturduğum evim, kirada olan mülküm de mevcut. Bunlara zekat vermem gerekir mi?

Cevap: Bindiğiniz arabaya, oturduğunuz evinize, kirası için beklettiğiniz mülkünüze zekat vermeniz gerekmez. Bunlar ticaret malı değil, gelirinden geçinmek istediğiniz sabit mülklerinizdir. Varsa getirdiği kazancından zekat vermek gerekir. Alıp satmak için bekletilen ticaret malı iseler o zaman zekata tabi olurlar. İşyerinde çalışan makine gibi demirbaşlara da zekat gerekmez.

7. soru: 80 gramı geçen altın ziynetin sahibi olan hanım bunun zekatını verecek paraya sahip olmadığından dolayı Şafii mezhebiyle amel edebilir mi?

Cevap: Şafii mezhebinde ziynetler asli ihtiyaçtan sayıldığından dolayı zekata tabi değildir. Mecbur kalan Hanefi hanımlar Şafii görüşüyle amel ederek ziynetlerini asli ihtiyaçları sayıp borçluluk hissinden kurtulabilirler.

8. soru: Zekat ve fitre vereceğim yoksul mutlaka dindar mı olmalıdır?

Cevap: Günahkar Müslüman'a zekat fitre vermek caizdir. Ancak takva sahibi insanları öne almak da yanlış olmasa gerektir. Aldığı yardımı içkiye harcayacağını sandığınız muhtacın hanımına gıda maddesi olarak vermek de isabetli bir tedbir olur.

9. soru: Zekat ve fitre tek kişiye mi verilmeli, yoksa bölünerek de verilebilir mi?

Cevap: Fitre bölünmez. Çünkü 6 lira gibi küçük bir miktardan başlamaktadır. Ancak zekatın miktarı büyükse birkaç ihtiyaç sahibine taksim edilerek verilebilir.

10. soru: Fitreyi aile fertleri adına aile reisi verse sorumluluk kalkar mı?

Cevap: Aile içinde kendi adına serveti olan her zengin, kendi zekatının sorumlusudur. Ancak fitre öyle değildir. Aile reisinin aile fertlerinin her biri adına verdiği fitre aileyi sorumluluktan kurtarır. Herkes kendi başına fitre sorumlusu olmaz.


AHMED ŞAHİN
Zaman
16 Eylül 2008, Salı -17 Eylül 2008, Çarşamba